Artikel - 28 september 2023

IKEA’s transformatie tot circulair bedrijf

Serie focus op voorkant van productieketen – aflevering 9

De voorkant van de productieketen is aan zet. Om de circulaire economie van de grond te krijgen, moeten daar grote stappen worden gezet. We moeten anders ontwerpen, produceren en consumeren. In een serie artikelen focust de Vereniging Afvalbedrijven op de mogelijkheden die aan het begin van de keten liggen. In deze negende aflevering 𝘑𝘶𝘳𝘳𝘪𝘢𝘢𝘯 𝘡𝘶𝘪𝘥𝘦𝘳𝘩𝘰𝘦𝘬, woordvoerder van IKEA, over de circulaire ambities van de Zweedse retailer.

Tijdens een rondgang in IKEA valt steeds vaker de kleur groen op. In nagenoeg elke ruimte hangen groene borden met uitleg over duurzaamheid. Over gerecyclede producten, over duurzame materialen als bamboe en FSC-hout en over hoe de consument thuis duurzamer kan leven. “Jaarlijks wordt er in Nederland zo’n 247 miljoen kilo aan meubels weggegooid. Waardevolle producten en grondstoffen gaan zo verloren”, stelt Zuiderhoek over de duurzame drijfveer van IKEA. “We moeten ons nog meer inspannen om de levensduur van producten en materialen te verlengen. Na hun levensduur zien we ze niet als afval, maar als grondstoffen voor de toekomst.”

'Jaarlijks wordt in Nederland zo’n 247 miljoen kilo aan meubels weggegooid. Waardevolle producten en grondstoffen gaan zo verloren.'

Standaardisatie schept kansen voor modulariteit, vervanging en reparatie van kapotte onderdelen

Circulaire designprincipes

IKEA wil een circulair bedrijf worden. De retailer spreekt de ambitie uit om in 2030 volledig circulair te produceren. Dat begint bij het ontwerp. “De grootste impact van een product zit in het ontwerp. Door vanaf het begin prioriteit te geven aan duurzaamheid, verkleinen we onze ecologische voetafdruk. In 2030 worden al onze producten volgens circulaire designprincipes ontworpen. Vanaf dat moment zijn onze producten gemaakt van hernieuwbare of gerecyclede materialen en zo ontworpen dat ze kunnen worden gerepareerd, hergebruikt, vervangen of gerecycled. We hebben een ontwerpgids opgesteld.”

Gerecyclede materialen

Eén van de designprincipes is het toepassen van gerecyclede materialen. Circa tien procent van de IKEA-producten bevat reeds gerecyclede materialen. Een zoekopdracht op de website levert 342 producten op: van gordijnen van gerecyclede petflessen tot banken met stof van gerecycled polyester en opbergdozen van kringloopkarton. Ander designprincipe is standaardisatie. Standaardisatie schept kansen voor modulariteit, vervanging en reparatie van kapotte onderdelen. Belangrijk is ook, zo stelt IKEA, om bij het ontwerp na te denken over hoe producten gebruikt zullen worden in het dagelijks leven. Welk onderhoud is bijvoorbeeld vereist en welke onderdelen zullen slijten?

‘In 2030 worden al onze producten volgens circulaire designprincipes ontworpen.’

Nieuwe BILLY boekenkast

Als voorbeeld van de circulaire designprincipes schetst Zuiderhoek het ontwerp van de nieuwe BILLY boekenkast. “In januari 2024 komen we met een make-over. Door veranderingen in materiaal en ontwerp verbetert de kwaliteit, wat de levensduur van het product verlengt. Daarnaast maken we de vernieuwde BILLY van meer hernieuwbare materialen, zoals papierfolie, en wordt het achterpaneel voortaan bevestigd met een kliksysteem in plaats van met spijkers. Hierdoor is het mogelijk om de kast te demonteren, onderdelen te vervangen en de kast opnieuw in elkaar te zetten.”

Circa tien procent van de IKEA-producten bevat gerecyclede materialen

Behouden in plaats van vervangen

Niet alleen het ontwerp stimuleert circulariteit. Een producent kan de consument ook faciliteren om een product te behouden in plaats van te vervangen. IKEA doet dit onder meer met de Tweedekanshoek in filialen. “Dat is een plek waar meubels worden terug- en doorverkocht, hersteld, gedemonteerd, herverpakt of gerecycled. Om het repareren te stimuleren, verkopen we reserveonderdelen. Onze reserveonderdelen breiden we uit. Naast schroeven, knoppen en pluggen bieden we allerlei grote reserveonderdelen aan.”

Samenwerking essentieel

Zuiderhoek noemt samenwerking de sleutel tot systemische verandering. “We hebben geleerd dat echte verandering samenwerking vereist met externe partners, collega-retailers en consumenten. Collectieve inspanningen inspireren positieve verandering in de hele branche.” Begin mei 2023 ondertekende IKEA het manifest van The ReUse Alliance, een alliantie van zestien meubelbedrijven, duurzame veranderaars, kringloopwinkels, reparateurs, tweedehandsplatforms en wetenschappers. “Binnen deze samenwerking wisselen we inzichten en resultaten uit pilots uit.”

‘We moeten ons nog meer inspannen om de levensduur van producten en materialen te verlengen.’

Ketenpartners gevraagd

Het vinden van geschikte ketenpartijen blijkt in de praktijk een uitdaging. Dat ondervond de retailer onder meer bij een recente pilot, waarbij consumenten hun oude dekbedden en hoofdkussens – ongeacht het merk – konden inleveren bij Nederlandse IKEA winkels. “We onderzochten de mogelijkheden om dons, veren en synthetische vullingen te reinigen en te recyclen. Voor dergelijke transities vonden we te weinig partijen die hoogwaardig kunnen recyclen. Hetzelfde bleek bij onze pilots om banken beter te recyclen. Andere uitdagingen zijn de hoge logistieke kosten en het meekrijgen van consumenten. Om ze te motiveren om hun beddengoed in te leveren, bieden we ze een commercieel voordeel met een kortingvoucher.”

Meerdere functies binnen concern

Ook intern is samenwerking van belang. Circulariteit is niet enkel de opdracht van de afdeling duurzaamheid, alle bedrijfsonderdelen en functies binnen het concern zijn nodig om succesvol te zijn, stelt Zuiderhoek vast. “Neem de Meubelinruilservice, waar we jaarlijks tienduizend meubelen innemen en doorverkopen. Onze ambitie om dat te verdubbelen vraagt sturing van salescollega’s op tweedehands producten en om zichtbaarheid in de winkel en online.”

‘Echte verandering vereist samenwerking met externe partners, collega-retailers en consumenten.’