Nieuws

Artikel - 15 juni 2022

Aupings omslag naar circulaire matrassen

Serie focus op voorkant van productieketen - aflevering 2

De voorkant van de productieketen is aan zet. Om de circulaire economie van de grond te krijgen, moeten daar grote stappen worden gezet. We moeten anders ontwerpen, produceren en consumeren. In een serie artikelen focust de Vereniging Afvalbedrijven op de mogelijkheden die aan het begin van de keten liggen. In deze tweede aflevering 𝘎𝘦𝘦𝘳𝘵 𝘋𝘰𝘰𝘳𝘭𝘢𝘨, onderzoeker bij beddenmerk Koninklijke Auping, over het realiseren van een circulair productassortiment.

Aupings circulaire omslag startte rond 2009, al benadrukt Doorlag dat verantwoordelijkheid voor de omgeving het familiebedrijf in de genen zit. “Al sinds 1888 maakt Auping hoogkwalitatieve producten die lang meegaan”, zegt hij. Toch stopte de verantwoordelijkheid bij de deur. Een tweede leven voor de producten stond niet op Aupings vizier. Drie jaar geleden ging de knop van lineair naar circulair definitief om. “Uiterlijk in 2030 willen we een volledig circulair productassortiment hebben. Alle toegepaste grondstoffen moeten dan eindeloos hoogwaardig recyclebaar zijn.”

Inmiddels bevat meer dan driekwart van Aupings matrassenassortiment 100 procent polyestertextiel en stalen veren.

Chemisch grondstoffen doorgronden

Doorlag maakte de omslag binnen het bedrijf mee. Het traject begon met het vergaren van fundamentele grondstofkennis. Dat bleek geen eenvoudige opdracht. “Voor circulariteit is het belangrijk om alle producten op chemisch niveau te analyseren. Wat is de samenstelling? Hoe zuiver zijn de grondstoffen? Zijn ze überhaupt te recyclen? Het onderzoek, waarvoor we samenwerkten met gespecialiseerde partijen, vergde drie tot vier jaar. Alleen om onze eigen producten te doorgronden.”

Gebruik zuivere monomaterialen

Volgende uitdaging was een circulair productontwerp. Drie zaken zijn daarbij volgens Doorlag van belang: gebruik van monomaterialen, materialen die volledig hoogwaardig recyclebaar zijn en materialen die uit elkaar te halen zijn. Ze gelden voor álle producten, niet alleen voor Aupings matrassen en bedden. “Onze matrassen bestonden vroeger uit twintig verschillende materialen. Wol, katoen, staal, schuim, noem maar op. Voor de recycling is het bijna ondoenlijk om ze van elkaar te scheiden en hoogwaardig te verwerken. Onze circulaire matrassen bevatten nu nog slechts twee materialen, namelijk stalen veren en polyestertextiel.”

Geert Doorlag (Koninklijke Auping):

‘Product voor product maken we ons productassortiment circulair.’

Circulaire vervanger voor schuim

Een zoektocht naar een circulaire matrasvulling kwam uit op polyestertextiel. Het materiaal vervangt schuim. “Schuim is slechts voor de helft recyclebaar, terwijl we honderd procent hoogwaardig willen hergebruiken. Polyestertextiel is niet alleen eindeloos recyclebaar, het heeft ook de zachtheid en veerkracht van schuim, het ventileert beter en blijkt ook brandveiliger. Schuim wil makkelijk branden. Het materiaal vereist daarom complexe chemicaliën als brandvertragers die ook de gezondheid kunnen schaden.” De brandweer is bijzonder enthousiast over polyestertextiel, laat Doorlag weten.

Scheiden van materialen

Derde punt waar Doorlag tegenaan liep was het uit elkaar halen van de materialen. Voor matrassen maakte de gebruikte lijm het lastig om de materialen aan het eind van hun levensduur van elkaar te scheiden. Met DSM-Niaga, een joint venture tussen DSM en Niaga, ontwikkelde Auping een nieuwe lijmtechnologie. “Als we de nieuwe lijm verwarmen wordt het weer vloeibaar. Met deze lijm kunnen we de monostromen eindeloos scheiden en recyclen.”

Circulair productontwerp betekent: gebruik monomaterialen, materialen die volledig hoogwaardig recyclebaar zijn en materialen die uit elkaar te halen zijn.

Product voor product

Auping omarmt het circulaire matras. Drie jaar geleden verscheen het eerste type. Inmiddels bevat meer dan driekwart van het matrassenassortiment 100 procent polyestertextiel en stalen veren. “De rest zetten we de komende periode om. Product voor product maken we ons productassortiment circulair”, aldus Doorlag. Intussen buigt hij zich met het team over de boxsprings. “Onze bedden bestaan deels uit multiplex, dus verlijmd en samengesteld hout. Ook daarvoor zoeken we naar zuivere monomaterialen die uit elkaar te halen zijn.”

‘Circulaire gaan niet-circulaire matrassen op termijn uit de markt concurreren.’

Retoursystemen opzetten

Een circulair productontwerp garandeert geen recycling. Daarvoor komen andere ketenpartijen – gebruikers, inzamelaars en recyclers – in beeld. “Om onze matrassen te recyclen, moeten ze worden ingezameld en gerecycled. Sinds 2011 halen we oude matrassen op. Daarnaast leveren we aan vakantieparken en hotels met een retoursysteem. RetourMatras verwerkt ze voor ons tot isolatiematerialen, koeienmatten en judomatten. Dat zijn nog geen hoogwaardige producten, maar op het ogenblik komen vooral oude, niet-circulaire matrassen terug.” Voor een gegarandeerde retourstroom biedt Auping ook een leasemodel voor matrassen aan, waardoor het bedrijf eigenaar blijft. “Daar gaan we echter mee stoppen. Mensen willen toch graag een eigen matras bezitten.”

Met recyclebedrijven hoogwaardig recyclen

De circulaire matrassen, die gemiddeld tien jaar worden gebruikt, komen nog mondjesmaat retour. Circa honderd matrassen krijgt Doorlag wekelijks binnen. Via Aupings omruilgarantie en omdat RetourMatras en Matras Recycling Europe ze voor Auping apart houden. “We halen ze nu zelf als pilot uit elkaar en testen het verwerken van de materialen. Met recyclebedrijven zijn we in gesprek om met elkaar de circulaire matrassen hoogwaardig te recyclen.”

Producentenverantwoordelijkheid matrassen

Het sluiten van ketens vereist ketensamenwerking. Doorlag zit geregeld met ketenpartijen, waaronder afvalbedrijven, om tafel. Sinds januari 2022 geldt er een producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor matrassen. Vijf matrasfabrikanten, waaronder Auping, slaan de handen ineen. “We zetten ons in voor maximale inzameling en recycling van matrassen. Binnen acht jaar willen we met elkaar komen tot 75 procent recycling van de op de markt gebrachte matrassen. Dan krijgen we ook onze circulaire matrassen weer retour.”

‘Met recyclebedrijven zijn we in gesprek om met elkaar de circulaire matrassen hoogwaardig te recyclen.’

Beter verdienmodel

De toekomst is circulair, verzekert Doorlag, en levert volgens hem een rendabele businesscase op. “Circulaire gaan niet-circulaire matrassen op termijn uit de markt concurreren, daar ben ik van overtuigd. Het verdienmodel is gunstiger omdat de zuivere monomaterialen geld opleveren.” Daarnaast willen mensen liever een circulair matras, mits het matras lekker slaapt en betaalbaar is. Hij werkt al aan de volgende circulaire slag, namelijk het inzetten van gerecycled polyestertextiel. “Veel gerecycled polyestertextiel wordt gemaakt van plastic PET-flessen. We zijn hierover met leveranciers in gesprek.”

‘Met deze lijm kunnen we de monostromen eindeloos scheiden en recyclen.’

Auteur
Addo van der Eijk - @copyright

Addo van der Eijk op LinkedIn

Onze nieuwsbrief
ontvangen?

De circulaire economie vraagt om nieuwe businessmodellen

Ecodesign absolute voorwaarde in transitie naar circulaire economie

Circulaire economie

Circulaire economie

Recycling en restmaterialen

Recycling en restmaterialen