Artikel - 13 december 2022

Betalen per keer met de lift op en neer

Serie focus op voorkant van productieketen – aflevering 4

De voorkant van de productieketen is aan zet. Om de circulaire economie van de grond te krijgen, moeten daar grote stappen worden gezet. We moeten anders ontwerpen, produceren en consumeren. In een serie artikelen focust de Vereniging Afvalbedrijven op de mogelijkheden die aan het begin van de keten liggen. In deze vierde aflevering 𝘙𝘰𝘯𝘢𝘭𝘥 𝘒𝘰𝘦𝘥𝘢𝘮, Head of Sales bij Mitsubishi Elevator Europe, over het afrekenen van liften op gebruik.

Mitsubishi Elevator Europe brengt liften op de markt. De circulaire stap ontstond vanuit financieel oogpunt. In 2008 sloeg de economische crisis namelijk hard toe in de sector. “Met de stagnatie van de bouw klapte de markt in elkaar. De totale liftenmarkt reduceerde met een derde”, vertelt Koedam. Onderwijl kwamen steeds slechtere aanbestedingen op de markt. Massaproducten werden gevraagd, geen kwaliteitsproducten. “De markt wilde liften tegen de laagst mogelijke prijs. Kwaliteit speelde geen rol en het verdienmodel van leveranciers schoof op naar zoveel en zo snel mogelijk vervangen. Alsmaar goedkoper moest het, met als gevolg een steeds kortere levensduur van de liften.”

Het gebruiksmodel vergroot de prikkel voor de liftproducent om de kwaliteit te verbeteren (foto: Mitsubishi Elevator Europe)

Behoud van kwaliteit

Mitsubishi stond voor de keuze: meegaan in de race to the bottom of het roer omgooien. “We kozen voor behoud en uitbouw van kwaliteit. De kwaliteit maak je zichtbaar door de exploitatiefase mee te nemen in het product.” Een studie van KPMG wees uit dat de total cost of ownership van de Mitsubishi liften – dus de kosten van aanschaf en het onderhoud – positief uitpakt. Om dit voordeel te benutten, startte Koedam met M-Use^®, een model waarbij Mitsubishi eigenaar blijft van de lift en afrekent op gebruik. M-Use^® ontstond vanuit het verdienmodel. “Niet vanuit groene en circulaire principes”, erkent Koedam. Hij stelt dat het model circulair is, maar voor klanten komt deze drijfveer op de tweede plaats. “Laten we fair zijn: keuzes als deze zijn hoofdzakelijk financieel gedreven.”

‘De kwaliteit maak je zichtbaar door de exploitatiefase mee te nemen in het product.’

Minder storingen, lagere milieu-impact

Gebruik van de term ‘leasen’ wijst Koedam van de hand. “Leasen gaat alleen over de financiering. Daarmee doe je het totale servicemodel tekort.” De liftproducent legt zichzelf strenge kwaliteitseisen op, onder meer maximaal één storing per lift per jaar. Gemiddeld doen zich in de branche per jaar 2,7 storingen voor. “Halen we de eis niet, dan beboeten we onszelf door de gebruikskosten te verlagen. Minder storingen biedt sociaaleconomische voordelen, namelijk minder stilstand, en een lagere milieu-impact, mede omdat we minder vaak hoeven te rijden om storingen te verhelpen.”

Levensduurverlenging

Momenteel zet Mitsubishi twee derde van de liften met een M-Use^®-contract af. Het gebruiksmodel vergroot de prikkel voor de liftproducent om de kwaliteit te verbeteren. Koedam: “Het langjarige contract creëert voor ons ruimte om te investeren. Zo brengen we sensoren in de lift aan, die ons continu informeren over de staat en het gebruik. Beter onderhoud voorkomt slijtage en het vervangen van onderdelen. Door M-Use^® gaan onze liften langer mee, namelijk tot wel vijftig jaar, terwijl traditionele liften veelal na vijftien tot twintig jaar moeten worden vervangen. Het verlengen van de levensduur reduceert het materiaalgebruik en voor de klant blijft de lift goed functioneren.”

Beter onderhoud van liften voorkomt slijtage en het vervangen van onderdelen (foto: Mitsubishi Elevator Europe)

Materialenpaspoort

Een andere circulaire stap binnen M-Use^® is het materialenpaspoort. Koedam: “In het verleden zetten we een lift op de wereld, maar wisten we niet waaruit het product exact bestond. Werd hij gesloopt, dan gingen de materialen voor kiloprijs naar de schroot. Al onze M-Use^®-liften kunnen worden voorzien van een materialenpaspoort. Het paspoort vertelt in detail welke materialen toegepast zijn, wat hun financiële waarde is door de tijd, hoe ze gedemonteerd kunnen worden en op welke wijze ze hoogwaardig opnieuw ingezet kunnen worden.” Het paspoort staat in Madaster, een online register voor materialen en producten, waarvan de naam verwijst naar kadaster. “Het nieuwe circulaire pand van ABN Amro in Amsterdam, waar onze lift in was gemonteerd, was het eerste pand met een materialenpaspoort.”

Documenteren vanwege grondstoffenschaarste

Koedam noemt de toekomstige grondstoffenschaarste als een belangrijke drijfveer voor het gebruiksmodel en het paspoort. “Onze liften gaan vijftig jaar mee. We moeten nu al rekening houden met een dreigend tekort aan grondstoffen. Van veel grondstoffen is het einde in zicht. We kopen aan het einde van de contractduur de grondstoffen terug van de gebouweigenaar. Daarvoor moeten we ze goed documenteren.”

‘We moeten nu al rekening houden met een dreigend tekort aan grondstoffen.’

Modulair opgebouwde lift

Met MOVE, de nieuwe lift van Mitsubishi, zet het bedrijf een volgende circulaire stap. Het ontwerp is gebaseerd op de Cradle-to-Cradle-designprincipes. De lift is verkrijgbaar met een gebruikscontract. “De lift kan volledig uit elkaar gehaald en hergebruikt worden. Hij is modulair opgebouwd. Dus geen laswerk, geen lijmwerk en geen toepassing van chemicaliën. Het grondstofgebruik is verlaagd en de lift is energiezuinig in gebruik.” Een gouden C2C-certificaat bleek onhaalbaar. Het werd zilver. “Enkele van onze toeleveranciers in Azië kunnen ons, met name voor printplaten, niet garanderen dat specifieke giftige legeringen zijn uitgesloten.”

‘De lift kan volledig uit elkaar gehaald en hergebruikt worden.’

Zoektocht naar herbruikbaarheid

De herbruikbaarheid van de materialen zodra de liften aan het einde van hun levensduur komen, is nog een zoektocht. “We willen de componenten zo hoogwaardig mogelijk inzetten. Het liefst vormvast in een nieuwe lift. Neem de leiders. Een lift loopt tussen leiders, als een trein op een rails. Die leiders zijn meer dan alleen kilo’s staal. Er zit veel energie en arbeid in om ze in de juiste vorm te krijgen. Zetten we de leiders op een nieuwe locatie in, dan behouden we die waarde. We laten op het ogenblik meerdere studies uitvoeren naar de herbruikbaarheid van componenten en materialen, onder meer door studenten van de minor circulaire economie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Het is een reis die we gestart zijn en die door zal blijven gaan.”