Persbericht - 11 september 2025

Onderzoek PwC: belastingmaatregelen werken averechts

Minder recycling en verduurzaming, export van afval, vertraging CO₂-opslag in Aramis, klap voor innovatie en verlies banen

In opdracht van de Vereniging Afvalbedrijven heeft PwC Strategy& een ‘speelveldtoets’ uitgevoerd over de afvalsector. Dit onderzoek is opgesteld naar aanleiding van de overheidsplannen voor de afval- en recyclingsector. Deze plannen moeten jaarlijks €567 miljoen aan belastinginkomsten opbrengen. PwC is gevraagd de gevolgen voor de afval- en recyclingsector te onderzoeken. Het onderzoek vond plaats in juni, juli en augustus en is op 11 september in Nieuwspoort gepubliceerd.

‘De conclusie is dat de fiscale maatregelen averechts werken. Ze leiden dan tot minder recycling en verduurzaming, export van afval, vertraging of zelfs afstel van de CO₂-opslag in lege gasvelden (project Aramis) en het verlies van banen en innovatie’, stelt de Vereniging Afvalbedrijven.

Het kabinet heeft in april 2025 aanscherpingen van de fiscale maatregelen voor afvalbedrijven aangekondigd. Deze moeten oplopend tot 2030 leiden tot jaarlijks €567 miljoen aan belastingopbrengsten. De huidige afvalstoffenbelasting en CO₂-heffing leiden nu al tot aanzienlijke kosten. Bij het sorteren en recyclen ontstaan grote hoeveelheden reststromen die door afvalenergiecentrales (AEC’s / AVI’s) moeten worden verbrand. Deze reststoffen vormen ruim 40% van het afval dat wordt verbrand. Ruim 40% wordt door de AEC’s in rekening gebracht bij de sorteer- en recyclingketen. De Nederlandse sorteer- en recyclebedrijven worden hierdoor nog duurder in vergelijking met hun buitenlandse collega’s. De gevolgen hiervan zijn het grootst voor geïmporteerd afval. Door de heffingen kunnen Nederlandse bedrijven niet meer concurreren, terwijl import noodzakelijk is om de huidige recyclecapaciteit te benutten. Ook worden Nederlandse sorteer- en recyclebedrijven nog duurder ten opzichte van nieuwe virgin producten.

Bart van de Leemput, voorzitter Vereniging Afvalbedrijven: ‘De aangekondigde belastingmaatregelen voor de afval- en recyclingsector werken averechts.’
(foto vrij van copyright: Fotopersburo Dijkstra / Cor Salverius)

Sorteren en recycling nemen af

Er is volgens PwC een zeer reëel risico dat sorteer- en recycleactiviteiten in Nederland door de heffingen afnemen als gevolg van de verplaatsing van afval naar het buitenland en het verlies ten opzichte van virgin producten. Daarmee sluiten de heffingen niet aan op de Nederlandse ambities om koploper te zijn op het gebied van recycling. De Vereniging Afvalbedrijven benadrukt dat veel plasticrecyclingbedrijven de afgelopen twee jaar failliet zijn gegaan. Deze maatregel zal leiden tot nog meer faillissementen.

‘Ook afvalenergiecentrales (AEC’s) worden zo niet geprikkeld om te investeren in verduurzaming. Denk aan de bouw van CO₂-afvanginstallaties en CO₂-opslag in lege gasvelden van het project Aramis’, zegt Bart van de Leemput, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, ‘De heffingen leiden naar verwachting tot een omvangrijke export van afval, een forse daling van de bedrijfsresultaten (EBITDA 2030: -125% / 2035: -133%, zie rapport PwC) en het ontslag van medewerkers.’

Hogere CO₂-uitstoot en minder invloed op verduurzaming

Er bestaat een risico dat export van afval op de korte termijn leidt tot hogere CO₂-uitstoot door afval te verdringen naar stortplaatsen in het buitenland en door verbranding in buitenlandse installaties met een lagere energie- en CO₂-efficiëntie. Op middellange termijn kan Nederland zijn invloed verliezen op de verduurzaming van het afvalverbrandingsproces (via CCS, afvang en opslag van CO₂), omdat verbranding niet meer in Nederland plaatsvindt. Door de belastingmaatregelen wordt het verbranden van restafval bij AEC’s onherroepelijk duurder. Deze hogere kosten worden gedeeltelijk doorberekend in de tarieven voor burgers en bedrijven, sorteerders en recyclers. ‘De concurrentiepositie van Nederlandse sorteerders en recyclers ten opzichte van fossiele plasticproducenten en buitenlandse recyclers verslechtert hierdoor ook’, aldus PwC. ‘Het risico op de export van recyclingactiviteiten en afval naar Duitsland, Scandinavië, Oost-Europa en in de illegaliteit neemt daardoor toe’, vult de Vereniging Afvalbedrijven aan, ‘In de toekomst is Nederland mogelijk niet meer in staat zijn eigen afval te verwerken’.

Andere gevolgen

In Nederland wordt ongeveer 80% van het afval gerecycled. Circa 11% wordt verbrand in AEC’s, waarbij energie en grondstoffen worden teruggewonnen. Zo’n 6% krijgt andere nuttige toepassingen en 3% wordt milieuverantwoord en veilig gestort. De heffingen hebben ook gevolgen voor Nederlandse opwerkers van bodemas en stortplaatsen. Minder verbranding leidt tot minder bodemassen en dat leidt weer tot minder stort van o.a. reinigingsresten. Er bestaat een zeer reëel risico dat ook bodemas- en stortactiviteiten verplaatsen naar het buitenland met negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de hoogwaardige Nederlandse afvalverwerking.

Ongelijk speelveld

Nederland betaalt in Europa nu al één van de hoogste belastingen op het verbranden en storten van afval. Duitsland (91 AEC’s) kent geen belasting op verbranden of storten. In België (16 AEC’s) gelden verschillende tarieven voor verbranden en storten. Deze zijn veel lager dan in Nederland. Er is bij onze zuiderburen geen CO₂-prijs voor afvalverwerking. In Frankrijk (116 AEC’s) hangt de verbrandingsbelasting af van de energieprestatie van de installatie en is er ook geen CO₂-prijs voor afvalverwerking. In Zweden (37 AEC’s) is de verbrandingsbelasting afgeschaft, maar vallen AEC’s wel onder het Europese emissiehandelsysteem (EU ETS). Roemenië heeft geen AEC’s, er wordt vooral gestort tegen een lage stortbelasting. Ook hier geldt geen CO₂-prijs voor afvalverwerking.

Dit ongelijke speelveld leidt tot grote concurrentievoordelen voor de afvalindustrie in de ons omringende landen en in Oost-Europa. Het zal de export van afval en recyclingactiviteiten verder vergroten.  

Wouter van Aggelen, directeur Corporate Affairs bij Remondis: ‘Er is een andere aanpak nodig, die het gebruik van gerecyclede producten vooraan in de keten stimuleert en inzamel- en recyclecapaciteit in Nederland juist helpt vergroten.’
(foto vrij van copyright: Fotopersburo Dijkstra / Cor Salverius).

Werken aan beter plan

‘De aangekondigde belastingmaatregelen werken averechts op allerlei maatschappelijk doelen’, benadrukt Bart van de Leemput, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, ‘Ze leiden uiteindelijk tot minder recycling en verduurzaming, export van afval, vertraging van de CO₂-opslag in lege gasvelden (project Aramis) en het verlies van banen en innovatie. De sector staat  klaar om nog meer grondstoffen uit afval te halen en fors te gaan bijdragen aan circulaire doelen. Hiervoor is een stabiel investeringsklimaat nodig. Wij roepen het kabinet daarom op deze belastingmaatregelen uit te stellen en in overleg met het bedrijfsleven een beter plan te maken dat wel leidt tot meer verduurzaming en behoud van de Nederlandse circulaire infrastructuur.’