Artikel - 9 september 2025

Afvalverwerking moet groener, niet grijzer

De industrie in Europa, de circulaire economie en de recyclingsector verkeren in zwaar weer. Dat laat onverlet dat wij Europa en Nederland moeten beschermen tegen klimaatverandering en dreigende grondstoffentekorten. Dit is geen vrijblijvende keuze, maar een keiharde noodzaak. Niet alleen voor ons milieu, maar ook voor onze economie.

De recycling- en afvalverwerkingssector werkt aan tal van initiatieven en investeringen om de circulaire economie te bevorderen. Voorspelbaar overheidsbeleid dat recycling en hergebruik van afval stimuleert, is daarbij essentieel. Zeker in deze onzekere tijden is dit hard nodig. De afvalsector dreigt nu onevenredig te worden belast. Dat wil niemand.

100% circulair?

In 2050 moet de Nederlandse economie volledig circulair zijn. Dat hebben we afgesproken in het Rijksbrede programma Circulaire Economie. Tussendoel voor 2030: de helft minder grondstoffen gebruiken en voor de andere helft méér recycling. De afvalsector omarmt deze groene ambitie. We werken er hard aan mee, maar we blijven ook realistisch. Honderd procent circulair is niet haalbaar. Er blijven altijd resten van afval over die niet te recyclen zijn. Afvalenergiecentrales en stortplaatsen zijn ook in de toekomst onmisbaar in onze recycling- en afvalinfrastructuur.  

Goed op weg

In Nederland recyclen we bijna tachtig procent van ons afval en de afvalsector levert ongeveer tien procent van onze hernieuwbare energie. Daarmee zijn we koploper in Europa. Dat is mooi, maar ‘circulair’ is veel meer. Vooral preventie – door slim ontwerp en betere productie -,  minder gebruiken, niet verspillen en meer repareren, zijn hard nodig om onze circulaire economie te laten draaien. Recycling- en afvalbedrijven hebben de afgelopen jaren grote stappen gezet, maar er is nog veel winst te boeken. Dit vraagt om sterk en consistent overheidsbeleid dat onze toekomstige ambities en een gezond investeringsklimaat mogelijk maakt. Het kabinet heeft voor onze sector echter een forse jaarlijkse lastenverzwaring van € 567 miljoen aangekondigd. Dat stemt ons somber.

Hogere kosten voor burgers en bedrijven

De Vereniging Afvalbedrijven en haar circulaire partners hebben het kabinet in december een petitie aangeboden met als oproep: ‘Help ons! Maak plastic circulair!’ Het gebruik van gerecyclede materialen, zoals plastic, geeft aanzienlijk minder CO₂-uitstoot dan het gebruik van nieuwe materialen. Wij vroegen het kabinet om bestuurlijk overleg en de oprichting van een plastictafel. Die tafel is er met steun van de Tweede Kamer gekomen. Het resultaat - een toezegging van marktpartijen om per jaar 115.000 ton circulaire plastics te  gebruiken - is een goede eerste stap op weg naar meer circulariteit. Daar zijn we blij mee. Alle samenwerkende partijen onderschrijven de conclusie dat een heffing van € 567 miljoen onverstandig is. Dit leidt tot een verslechtering van de concurrentiepositie van recyclingbedrijven en afvalenergiecentrales én tot hogere kosten voor recyclers en burgers. Het levert bovendien grote onzekerheid op voor investeringen in de ondergrondse opslag van CO₂ (project Aramis).

Werkgelegenheid

De aangekondigde belastingheffing van € 567 miljoen hangt de recycling- en afvalsector als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Door deze onverwachte verhoging van de kosten zien recycling- en afvalverwerkers zich genoodzaakt Nederlands afval in het buitenland te laten verwerken. We maken ons grote zorgen over grootschalige uitvoer van afval naar Duitsland,  Scandinavië en Oost-Europa. Een deel verdwijnt mogelijk illegaal. Dit belastingplan heeft grote nadelige gevolgen voor de continuïteit en de werkgelegenheid in de sector. Wij delen deze zorgen met de vakbonden. Het is écht noodzakelijk dat er een beter alternatief wordt gevonden voor de inkomsten uit de plasticheffing van € 567 miljoen.

Daarom:

• Geen verhoging afvalstoffenbelasting
  De afvalstoffenbelasting in Nederland is met € 39,70 per ton afval nu al een van de hoogste in Europa. Een verdere verhoging door de plasticheffing verstoort de concurrentiepositie van recycling- en afvalbedrijven, leidt tot export van afval en ondermijnt investeringen in circulariteit.
   
• Gelijke behandeling binnen de nationale CO₂-heffing
  De afvalsector steunt een CO₂-heffing op afvalverbranding. Die moet dan wel in lijn zijn met andere bedrijven in Europa. Anders betalen onze recyclers en afvalverwerkers de hoofdprijs.
   
• Stabiel investeringsklimaat voor verduurzaming en innovatie
  De afvalsector investeert en vernieuwt voortdurend. Denk aan automatisering van afvalscheiding door kunstmatige intelligentie, elektrificatie van vuilnisauto’s en rioolreinigingsvoertuigen en moderne installaties voor het afvangen van CO₂. Afval- en recyclingbedrijven moeten door extra belastingmaatregelen niet op nog hogere kosten worden gejaagd. Dit werkt averechts.
   
• Belastingheffing moet juiste keuzes stimuleren
  Belastinggeld is een goed instrument om juiste keuzes en gedrag te belonen. Een heffing op de plek waar ontwerp- en consumptiekeuzes worden gemaakt die níet bijdragen aan meer circulariteit ligt dan meer voor de hand. Dus aan het begin van de productieketen, niet aan het eind van de afvalketen. De vervuiler moet betalen, niet de afvalsector die de resten van onze consumptie en productie netjes opruimt.

Vereniging Afvalbedrijven

De Vereniging Afvalbedrijven vertegenwoordigt de hele Nederlandse afvalketen. Onze leden werken aan preventie, inzameling, transport, sorteren, reinigen, bewerken, recyclen, composteren, vergisten, rioleringsbeheer, verbranden en storten. De klok rond. We bieden werk aan 30.000 mensen en de omzet bedraagt € 11 miljard. Ons gemeenschappelijke doel is de circulaire economie.